Worden de letters wazig als je een tijdje aan de computer werkt? Zie je verkeersborden niet meer duidelijk wanneer je in de schemering autorijdt en heb je aan het eind van de dag vaak last van hoofdpijn? Als het antwoord op die vragen ‘ja’ is, dan heb je misschien astigmatisme. Deze oogafwijking noemen we ook wel cilinderafwijking en komt veel vaker voor dan je zou denken. Ongeveer één op de drie volwassenen heeft er last van, vaak zonder het te beseffen. Maar maak je geen zorgen: er zijn tal van moderne oplossingen om astigmatisme uitstekend te corrigeren. Hoe sneller je de symptomen herkent en aanpakt, hoe beter voor de gezondheid van je ogen en je algemene welzijn. 

Wat is astigmatisme? 

We leggen met een eenvoudige vergelijking even uit wat er in je oog gebeurt bij astigmatisme. Stel je het hoornvlies van je oog voor als een doorzichtige glazen bol. Bij een normaal oog is die ‘bol’ perfect rond, zodat het invallende licht gelijkmatig gebroken wordt en er een scherp beeld op het netvlies ontstaat. Bij astigmatisme daarentegen is die kromming ongelijkmatig: het hoornvlies is ovaal, zoals een rugbybal. Hierdoor wordt het invallende licht niet gelijkmatig gebroken, maar op bepaalde plekken sterker en op andere plekken zwakker. Gevolg: het beeld op het netvlies is vervormd of onscherp. 

Artsen onderscheiden twee belangrijke vormen van astigmatisme: regelmatig en onregelmatig astigmatisme.  

Bij regelmatig astigmatisme is het hoornvlies in de ene richting meer gekromd dan in de andere. Vergelijk het met het oppervlak van een lepel. Deze vorm komt het vaakst voor en is zeer makkelijk te corrigeren met een bril of contactlenzen.  

Onregelmatig astigmatisme is zeldzamer en complexer. De kromming van het hoornvlies is hierbij onregelmatig. Deze vorm is veel moeilijker te corrigeren, en soms is een speciale behandeling nodig. 

  

Oorzaken en ontstaan van astigmatisme 

Astigmatisme kan genetisch bepaald zijn. Veel mensen worden namelijk geboren met een lichte cilinderafwijking. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de aandoening in veel families van generatie op generatie doorgegeven wordt. Als je ouders, broers of zussen astigmatisme hebben, is de kans dus groter dat jij er ook last van hebt. 

Soms kan astigmatisme ook op latere leeftijd ontstaan of verergeren. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Zo kunnen letsels, bijvoorbeeld door een ongeval of een vreemd voorwerp in het oog, het hoornvlies blijvend vervormen. Ook bepaalde oogoperaties kunnen een impact hebben op de cilinderafwijking. Heb je een allergie en wrijf je vaak in je ogen? Dan bestaat de kans dat je mettertijd last krijgt van astigmatisme. Verder kunnen verschillende hoornvliesaandoeningen astigmatisme veroorzaken of verergeren. 


Symptomen en tekenen van astigmatisme  

Astigmatisme ontwikkelt zich meestal heel langzaam. Daardoor blijft deze aandoening vaak lange tijd onopgemerkt. Veel mensen hebben geleerd om te gaan met een verminderd zicht en beseffen eigenlijk niet dat ze een oogafwijking hebben die gecorrigeerd kan worden. 

Een typisch symptoom van astigmatisme is dat je objecten vanaf elke afstand wazig of vervormd ziet. Bij bijziendheid zie je voorwerpen scherp van dichtbij en onscherp van veraf. Wie verziend is, ziet objecten dan weer scherp van veraf en onscherp van dichtbij. Bij astigmatisme daarentegen zie je onscherp vanaf om het even welke afstand. Zo kan het voorkomen dat letters wazig lijken of dat je moeite hebt om langere teksten te lezen. Veel mensen met astigmatisme hebben ook meer last van verblinding, vooral bij het autorijden in de schemering of wanneer het donker is. 

Een ander belangrijk symptoom is snel last hebben van vermoeide ogen. Je hersenen proberen voortdurend de vervormde beelden te corrigeren. Dat is zeer vermoeiend. Je kunt dan ook vaak last hebben van hoofdpijn, vooral in je voorhoofd. Veel mensen met ongecorrigeerd astigmatisme hebben ook brandende of tranende ogen, voornamelijk als ze lang naar een beeldscherm turen. 

Mensen met astigmatisme ontwikkelen vaak onbewust compensatiestrategieën. Zo knijpen ze bijvoorbeeld met hun ogen of draaien ze hun hoofd in een bepaalde richting om beter te zien. Dat kan op lange termijn leiden tot spanning in de nek en schouders. 

Hoe kun je astigmatisme corrigeren?  

Een bril is en blijft de beste en meest gebruikte manier om een cilinderafwijking te corrigeren. Moderne torische glazen zijn echte hightechproducten die speciaal voor jouw individuele astigmatisme geslepen worden. Ze corrigeren nauwkeurig de kromming van je hoornvlies, voor een glashelder en ontspannen zicht vanaf elke afstand. Heb je astigmatisme én ben je bij- of verziend? Dan hebben we goed nieuws! Voor multifocale brillen bestaan er namelijk ook torische glazen. Die bieden je een maximaal visueel comfort. 

Het grote voordeel van brillen? Ze zijn een heel makkelijke oplossing. Je kunt ze op- en afzetten wanneer je maar wilt, en ze beschermen je ogen tegen schadelijke uv-straling en invloeden van buitenaf. Moderne brillenglazen zijn bovendien verkrijgbaar met verschillende coatings, die bijvoorbeeld storende reflecties verminderen of je ogen beschermen tegen het blauwe licht van beeldschermen. 

Heb je een nieuwe bril met torische glazen? Dan is het heel normaal dat je daar even aan moet wennen. De eerste dagen neem je je omgeving wellicht een beetje anders waar dan gewoonlijk. Sommige mensen zijn wat duizelig. Het is ook mogelijk dat rechte lijnen krom lijken. Normaal gezien heb je daar na enkele dagen geen last meer van. Je hersenen hebben gewoon een beetje tijd nodig om zich aan te passen. 

Geen fan van een bril? Dan zijn torische contactlenzen misschien een optie. Die zijn vooral praktisch tijdens het sporten en voor bepaalde beroepen. In vergelijking met standaard contactlenzen is het ietwat lastiger om eraan gewoon te worden, maar met de juiste tips lukt dat prima. 

Bij een ernstige cilinderafwijking of indien andere oplossingen geen soelaas bieden, kun je een chirurgische ingreep overwegen. Bespreek die optie altijd zorgvuldig met een oogarts. 

Leven met astigmatisme 

Als je astigmatisme corrigeert, dan heeft deze oogafwijking vandaag geen negatieve impact meer op je dagelijkse leven. Met de juiste bril of contactlenzen kun je alles gewoon blijven doen – sporten, autorijden, aan de computer werken ... Het is wel belangrijk dat je regelmatig je ogen laat controleren, omdat astigmatisme mettertijd kan veranderen. 

Dankzij de moderne technologie is het heel makkelijk om een bril maximaal aan te passen aan je persoonlijke behoeften. Van elegante creaties voor elke dag tot speciale sportbrillen, van multifocale exemplaren tot computerbrillen – bij ons scoor je voor elke gelegenheid het ideale model.  

Als je astigmatisme corrigeert, dan heeft deze oogafwijking vandaag geen negatieve impact meer op je dagelijkse leven. Met de juiste bril of contactlenzen kun je alles gewoon blijven doen – sporten, autorijden, aan de computer werken ... Het is wel belangrijk dat je regelmatig je ogen laat controleren, omdat astigmatisme mettertijd kan veranderen. 

Preventie en regelmatige controles  

Regelmatig je ogen laten nakijken is essentieel voor een optimaal zicht. In principe zou je elke twee jaar je ogen moeten laten testen, ook als je geen verandering in je gezichtsvermogen opmerkt. Heb je al problemen met je zicht of werk je veel aan de computer? Dan raden we aan om vaker op controle te gaan. 

Vooral voor kinderen zijn regelmatige controles echt onontbeerlijk. Onopgemerkt en ongecorrigeerd astigmatisme kan een negatieve impact hebben op de ontwikkeling van het zicht en kan leiden tot een blijvende oogaandoening, zoals amblyopie (een ‘lui’ oog). Kinderen moeten daarom minstens één keer per jaar hun ogen laten onderzoeken. Hoe eerder een cilinderafwijking opgemerkt en gecorrigeerd wordt, hoe groter de kans dat het gezichtsvermogen zich normaal ontwikkelt. 

  

  

Maak een afspraak

Veelgestelde vragen (FAQ’s) over astigmatisme of cilinderafwijking

Heb je astigmatisme, maar draag je geen bril? Dan belast je je ogen voortdurend. Je hersenen proberen continu om het onscherpe beeld te corrigeren. Daardoor kun je hoofdpijn krijgen, sneller vermoeid zijn en last hebben van concentratieproblemen.  

Bij kinderen kan ongecorrigeerd astigmatisme enorm problematisch zijn, omdat het de normale ontwikkeling van het zicht belemmert en kan leiden tot een blijvende oogaandoening, zoals amblyopie (een ‘lui’ oog). Op lange termijn kunnen ook andere klachten ontstaan, zoals nekspanning door een slechte houding van het hoofd. 

Nee, een cilinderafwijking verdwijnt niet zomaar vanzelf. Ze heeft te maken met de bouw van het hoornvlies en blijft dus levenslang bestaan. In sommige gevallen kan astigmatisme in de loop der jaren wel lichtjes verbeteren of verslechteren. Een duidelijke verbetering is alleen mogelijk met corrigerende maatregelen, zoals een bril, contactlenzen of in bepaalde gevallen een chirurgische ingreep. 

De cilinderafwijking zelf verandert of verbetert niet omdat je een bril draagt. Een bril compenseert alleen de kromming van het hoornvlies, zodat je weer scherp kunt zien. Hij is dus een hulpmiddel dat de symptomen verbetert, maar niet de oorzaak aanpakt. Vergelijk het met een pleister: die helpt een wond te genezen, maar is niet de genezing zelf. Het goede nieuws is dat je met astigmatisme wél goed kunt zien met de juiste bril, zonder je ogen te veel in te spannen. 

Een cilinderafwijking verandert meestal maar lichtjes op volwassen leeftijd. Er is geen typische leeftijdgerelateerde verslechtering, zoals bij ouderdomsverziendheid (presbyopie). Toch kan astigmatisme in de loop der jaren door verschillende factoren lichtjes veranderen. Het is dan ook belangrijk om regelmatig je ogen te laten controleren door een opticien of oogarts. Zo kom je eventuele veranderingen tijdig op het spoor en kan de sterkte van je brillenglazen indien nodig worden aangepast. 

Op het brilvoorschrift is de cilinderafwijking vermeld onder de afkorting ‘CYL’ (cilinder) of ‘AST’. Daarnaast staat een waarde met een plus- of minteken, bijvoorbeeld -1,25 of +0,75. Hoe hoger die waarde, hoe sterker de cilinderafwijking. Verder is een as aangegeven (meestal als ‘A’ of ‘as’). Die wordt uitgedrukt in graden en geeft de richting van de kromming aan. Deze gegevens zijn belangrijk om je brillenglazen nauwkeurig op maat te maken.